Sporda konsantrasyon sonuca etki eden en önemli kriterlerdendir. Bir müsabakayı kazanmanın en önemli yolu müsabakaya odaklanmak ve tüm dikkatin o an müsabakada, yapacağı görevde olmasıdır. Bu nedenle sporda ve spor dışında performans gerektiren tüm alanlarda konsantrasyon geliştirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olunması gerekmektedir.
400m koşucusu M. Johnson “Koşarken tüm gereksiz düşünceleri kesmeyi öğrendim. Sadece somut olana, koşuya, engellere, ne yapmam gerektiğine odaklanıyorum. Seyirciler uzaklaşıyor, diğer sporcular kayboluyor ve sadece ben ve kulvar kalıyor” diyerek iyi bir konsantrasyonun nasıl olması gerektiğini açıklamıştır. Bu yazıda sporda konsantrasyonun ne olduğunu, konsantrasyonun geliştirilmesi için neler yapılabileceğini ve bir sporcunun ne zaman konsatrasyon konusunda destek alması gerektiğini açıklayacağız.
İçindekiler
Dikkat ve Konsantrasyon Nedir?
Dikkat belli bir anda belli bir göreve yönelik duygu, düşünce ve davranışların odaklanmasıdır. Konsantrasyon ise dikkatin zaman içinde sürdürülmesi, korunması gerektiği durumlarda daraltılması ve genişletilmesi gibi işlevleri ifade eder. Yani konsantrasyon dikkatin sürece yayılmış halidir.
Örneğin bir basketbolcunun serbest atış anında dikkatini topa, kendi pozisonuna, atış stiline, varsa rutinine ve potaya yöneltebilir. Fakat bunların hepsini dikkatle gerçekleştirmesi konsantrasyondur. Dikkat ve konsantrasyon hatası ise sporcunun odaklanmaması gereken duygu, düşünce ya da dışsal uyarıcılara odaklanmasıdır. Örneğin atışına odaklanacakken “ya atamazsam” düşüncesi dikkat ve konsantrasyonu bozacaktır.
Dikkat ve Konsantrasyon Geliştirme Yöntemleri
Dikkat ve konsantrasyon geliştirme yöntemleri hakkında bilgi vermeden önce ilk olarak her bir sporcunun kendini dikkatli bir şekilde incelemesi ve hangi durumlarda dikkat ve konsantrasyon hataları yaptığını belirlemesi gerekmektedir. Bu konuda sayabileceğimiz bazı yöntem ve önerileri aşağıda sıralanmıştır.
Hayatı Düzene Sokmak
Beslenme, uyku düzeni gibi gündelik yaşamınıza ait özellikler dikkat ve konsantrasyon üzerinde etkilidir. O yüzden dikkat ve konsantrasyon becerinizi geliştirmek istiyorsanız öncelikle gündelik yaşamınızı gözden geçirmek lazım.
Antrenman Kalitesi
Konsantrasyon gelişimi için antrenmanların önemi çok büyüktür. Antrenman bir sporcunun her şekilde müsabakaya hazırlanmasını sağlamalıdır. Antrenmanda bir sporcunun konsantrasyonu dağılıyorsa aynısı maçta da olacaktır. Bu yüzden konsantrasyon ile ilgili yapılacak çalışmalar mutlaka antrenman sürecinde uygulamaya koyulmalıdır.
Tenis tarihinin en ünlü oyuncularından olan R. Laver “Antrenmanda kendimi yorgun hisseder ve bırakmak istersem tüm dikkatimi toplayarak 10-15 dakika ekstra çalışma yaparım” demiştir. Böylece müsabaka anında da kendisini yorgun ve tükenmiş isterse ne yapacağını çok iyi öğrenmiştir.
Şimdi ve Burada Olma
Dikkat dağınıklığının en önemli nedeni “şimdi ve burada” olamamaktır. Sporcuların önceki bir pozisyona takılması veya gelecek pozisyonlara ilişkin düşünceler geliştirmesi dikkati dağıtan faktörlerdendir. Sporcunun önceki ve sonraki pozisyonları zihninden atabilmesi ve bu konuda stratejiler geliştirmesi gerekmektedir. Bununla birlikte bazı sporcuların zihninde spor dışı düşüncelerin olduğu da görülmektedir. Sporcuların müsabaka sırasında görevi dışındaki tüm değişkenleri odak dışı tutması gerekmektedir.
Göreve ve Hedefe Odaklama
Öncelikle hedefinize odaklanın. Golfte topun uçuşuna ve hedefe, basketbolda topun gidişine ve potaya veya diğer braşlarda hedefe odaklanmak dikkati arttırır.
Branşa Özgü Dikkat Çalışmaları
Her branşta dikkat ve konsantrasyon farklı şekilde ortaya çıkmaktadır. Örneğin okçulukta gerekli olan dikkat ve konsantrasyon ile tenis ya da basketbolda gerekli olan dikkat ve konsantrasyon aynı değildir. Birinde atış anına yönelik çalışmalar yapılırken diğerinde daha çok müsabakanın geneline yayılmış, bazı bölümlerde bazı görevlere odaklanmış bir dikkat söz konusudur. Dolayısıyla branşa göre dikkat ve konsantrasyon üzerinde çalışmalar planlanmalıdır.
Spor Dışı Aktiviteler
Sporcuların özellikle zihinsel becerilerini geliştirmek için spor dışında aktiviteler yapmasını öneriyoruz. Satranç veya zeka oyunları, bulmacalar gibi oyunlar hem konsantrasyon becerinizi geliştirmenizi sağlayacak hem de strateji geliştirme gibi zihinsel becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır.
Zihinsel Antrenman
Zihinsel antrenman tekniklerinin birlikte sistemli bir şekilde uygulanması ile oluşturulan Psikolojik Beceri Antrenmanı dikkat ve konsantrasyonu artırma konusunda kullanılmaktadır. Psikolojik Beceri Antrenmanı sadece dikkat ve konsantrasyon değil sporcuların birçok becerisini geliştirme konusunda planlanabilmektedir. Diğer yazdığım önerilerden farklı olarak zihinsel antrenman çalışmalarının bir spor psikoloğu eşliğinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Dikkat ve Konsantrasyon Konusunda Ne Zaman Destek Almalıyım?
Aslında tüm sporcuların dikkat ve konsantrasyon konusunda sürekli çalışmalar yapması gerekmektedir. Fakat bu konu sizin için öncelikli bir çalışma olmalı mı? Bu sorunun cevabı için 2 temel ölçüt vardır.
Dikkat ve konsantrasyon problemleri performansınıza etki ediyorsa yardım alma zamanı geliştir. Bununla birlikte geliştirmeye çalışmanıza rağmen gelişme sağlayamıyorsanız bu konu sizin için öncelikli bir konu olmalıdır.
Sonuç Olarak
Dikkat ve konsantrasyon becerisi sporcunun zihinsel aktivitelerine hakim olması ile çok yakından ilişkilidir. Sporcuların duygu, düşünce ve davranışlarını kontrol etme konusunda kendilerini geliştirmesi gerekmektedir. Bu konuda problem yaşayan sporcuların spor psikoloğu desteği alması şarttır. Kendi duygu, düşünce, davranışlarına hakim olan sporcular sadece konsantrasyon konusunda değil birçok konuda gelişme sağlar. Bu sayede özgüven, motivasyon, toparlanma gibi birçok psikolojik becerilerini de geliştirmiş olurlar. Böylece elit sporcu olma yolunda en büyük gelişmelerden birisi sağlanacaktır.
Bu konuda hakkında soru ve görüşmeleriniz için yorum bölümünü ya da iletişim bölümünü kullanabilirsiniz.
